Grímsey

Mynd: MosheA - wikimedia

Kynningarfundur

Kynningarfundur um tillögu að framkvæmdaáætlun náttúruminjaskrár fyrir landeigendur í Grímsey fór fram þann 23. janúar 2024. Fundurinn var stafrænn.

Horfa á upptöku frá fundinum

Skoða glærur frá fundinum

Um svæðið

Sveitarfélag: Akureyrarbær

Möguleg stærð: 18 km2

Grímsey er nyrsta byggða eyja Íslands. Eyjan er hömrum girt nema sunnan til. Mólendi og graslendi er ríkjandi á gróinni eynni.

Undanskilið tillögunni er flugvöllurinn og þéttbýlið en innan tillögunnar er hafsvæði sem nær um 1 km út fyrir eyjuna vegna fæðuöflunarsvæðis fugla. Í Grímsey er mikið fuglalíf og telst eyjan alþjóðlega mikilvægt fuglasvæði. Þær tegundir sem ná alþjóðlegum verndarviðmiðum eru rita (32.840 pör), langvía (67.293 pör) og álka (114.796 pör). Á eyjunni er ennfremur ein stærsta lundabyggð landsins (40.275 pör).

Staðreyndarsíða Náttúrufræðistofnunar Íslands um Grímsey

Tillaga að svæði á framkvæmdaáætlun

Mögulegar verndarráðstafanir

1. Vegna ríkulegs fuglalífs og líffræðilegs fjölbreytileika svæðisins er möguleg friðlýsing svæðisins sem friðlands skv. 49. gr. náttúruverndarlaga. 

Með friðlýsingu sem friðlands er áhersla á vernd lífríkis og tegund lífvera sem eru sjaldgæfar eða í hættu samkvæmt útgefnum válistum eða til að vernda lífríki sem er sérstaklega fjölbreytt eða sérstætt. Í auglýsingum um friðlýsingu, sem eru birtar í B-deild Stjórnartíðinda, er m.a. kveðið á um markmið friðlýsingar, umsjón, umferð og umgengni, tilhögun verndar, landnotkun og mannvirkjagerð ofl.

Friðlýsing er unnin í samstarfshópi sem skipaður er fulltrúum frá Umhverfisstofnun, sveitarfélagi, landeigenda og annarra eftir þörfum.

Sambærilegt friðlýst svæði er Látrabjarg.

2. Önnur verndarráðstöfun fyrir svæðið er friðun fuglategundanna skv. 56. gr. náttúruverndarlaga. 

Friðun tegunda felur m.a. í sér sérstaka aðgæsluskyldu búsvæðanna, forðast rask, framkvæmdaleyfisskyldu og mótvægisaðgerðir vegna mögulegs rasks. Í auglýsingu um friðun, sem er birt í B-deild Stjórnartíðinda, er kveðið á um umfang friðunar og þær takmarkanir sem af henni leiðir. Sambærileg friðun er til fyrir æðplöntur, mosa og flétturfrá árinu 2021 en ekki er til sambærileg friðun fyrir fugla.

Mögulegar takmarkanir

Tryggja þarf sjálfbæra nýtingu hlunninda s.s. vegna eggjatöku og lundaveiða annarra en rétthafa hlunnindanytja. 

Tilnefnt af Náttúrufræðistofnun Íslands vegna:

• Rita (varp)
• Langvíu (varp)
• Álku (varp)
• Lunda (varp)

Rita (Rissa tridactyla)

Verndarstaða: Í nokkurri hættu

Rita er í flokki máfugla og er um 38-40 cm að lengd og um 400 gr. að þyngd. Hún verpur oft í stórum byggðum með öðrum sjófuglum. Varpið er í sjávarhömrum, lágum klettaeyjum og skerjum. Hún verpir 1-3 eggjum og liggur á í um 27 daga og er ungatíminn allt að 42 dagar.

Rita er algengur varpfugl á norðurhveli jarðar og verpur í sjávarklettum umhverfis landið (sjá kort). Hún heldur sig yfirleitt fjarri ströndum yfir háveturinn, þar á meðal umhverfis Ísland og austur af Nýfundnalandi (Frederiksen o.fl. 2011). Ritu hefur fækkað verulega í Evrópu frá því upp úr 1980 og er hún því á válista þar sem tegund í nokkurri hættu

Upplýsingar um ritu á heimasíðu Náttúrufræðistofnunar Íslands

Upplýsingar um ritu á fuglavefnum

Langvía (Uria aalge)

Verndarstaða: Í yfirvofandi hættu

Langvía er fremur stór svartfugl sem er um 28-41cm að lengd og um 1000gr. að þyngd. Hún verpur á berar syllur í stórum byggðum í fuglabjörgum, ofan á stöpum og í klettaeyjum.  Verpur hún einu eggi og liggur á í um 33 daga og er ungatíminn allt að 70 dagar. Talningar á langvíum hafa sýnt langvarandi fækkun í stofninum og er hún flokkuð sem tegund í nokkurri hættu skv. válista. Langvía er ábyrgðartegund á Íslandi en miðað er við að um 20% af Evrópustofni viðkomandi tegundar nýti Ísland til varps eða komi hér við á ferðum sínum.   

Upplýsingar um langvíu á heimasíðu Náttúrufræðistofnunar Íslands

Upplýsingar um langvíu á fuglavefnum

Álka (Alca torda)

Verndarstaða: Í yfirvofandi hættu

Álkan er miðlungsstór svartfugl sem er um 37-39 cm að lengd og um 600 gr. að þyngd. Hún verpur í byggðum við sjó, björgum eð í grýttum urðum, í sprungum eða undir steinum en líka á berar syllur. Álka verpur einu eggi og liggur í 35 daga en ungatíminn er 49-70 dagar. Álka er ábyrgðartegund á Íslandi en miðað er við að um 20% af Evrópustofni viðkomandi tegundar nýti Ísland til varps eða komi hér við á ferðum sínum.   

Upplýsingar um álku á heimasíðu Náttúrufræðistofnunar Íslands

Upplýsingar um álku á fuglavefnum

Lundi (Fratercula arctica)

Verndarstaða: Í bráðri hættu

Lundi er einn af minni svartfuglunum sem er um 26-29 cm að lengd og um 0,5 kg. Hann verpur í byggðum í grösugum eyjum, höfðum og ofan við bjargbrúnir eða í urðum undir þeim. Lundi grefur holu í svörð eða verpur undir steinum og í glufum. Verpur lundi einu eggi og liggur á í allt að 42 daga og er ungatíminn allt að 56 dagar. Lundinn er algengasti fuglinn á Íslandi en sílaleysisárin frá því um 2005 hafa valdið verulegri fækkun í stofninum. Tegundin er í bráðri hættu skv. válista. Lundi er ábyrgðartegund á Íslandi en miðað er við að um 20% af Evrópustofni viðkomandi tegundar nýti Ísland til varps eða komi hér við á ferðum sínum.

Upplýsingar um lunda á heimasíðu Náttúrufræðistofnunar Íslands

Upplýsingar um lunda á fuglavefnum